Bijna iedereen weet dat de hulst rode besjes heeft. Maar weet je ook dat maar de helft van de hulst deze mooie besjes draagt? Hulststruiken zijn niet, zoals de meeste struiken, vrouwelijk en mannelijk tegelijk. Ze zijn mannelijk óf vrouwelijk. Dus alleen de damesplanten zijn in de winter getooid met een ketting van rode kralen.

Tien meter hoog en 300 jaar oud

De meeste mensen kennen de hulst als struik. Maar wist je dat hulststruiken bij voldoende licht kunnen uitgroeien tot bomen van meer dan tien meter hoog en wel 300 jaar oud kunnen worden? Vooral in de Drentse bossen kunnen we hulstbomen vinden. In de Haagse bossen zijn ze veelal als ondergroei aanwezig en blijven ze struikvormig. 

Koning Hulst en Koning Eik

De hulst is een plant die met veel symboliek en mythes is omgeven. Bekend is het Keltische verhaal van Koning Eik en Koning Hulst. De beide koningen waren broers en leefden in hetzelfde koninkrijk. Koning Hulst leefde in het koude, donkere, besneeuwde noorden, was gehuld in een dikke winterjas en droeg een krans van hulst op zijn hoofd. In zijn hand was altijd een staf van hulst aanwezig. In het warmere, zonnige zuiden leefde de jongere, frivole Koning Eik. Hij was slechts getooid met een krans van eikenbladeren. Elk jaar rond de zonnewendes vochten de koningen met elkaar. Het gevecht tijdens de midzomerzonnewende werd gewonnen door Koning Hulst, waarna de dagen korter en uiteindelijk kouder werden. Rond de kortste dag van het jaar begon het gevecht opnieuw waarbij Koning Eik als winnaar uit de bus kwam.

Eik, hulst en het boomblauwtje

Niet alleen in het verhaal van Koning Hulst en Koning Eik hebben de eik en de hulst met elkaar te maken. Hulst vinden we met name in eikenbossen. Ook dacht men vroeger dat de hulst verwant was aan de steeneik. En inderdaad lijken de bladeren van de steeneik wel op bladeren van de hulst. We vinden deze vermeende verwantschap nog terug in de wetenschappelijke namen van de beide soorten. De hulst heet Ilex aquifolium en de steeneik Quercus ilex. De bessen van de hulst zijn giftig voor mensen en vogels zijn er niet echt dol op.
De hulst is een van de waardplanten van het boomblauwtje, een klein, blauw, fragiel vlindertje.

Een lange relatie

De hulst speelt al heel lang (en nog steeds) een grote rol in de menselijke samenleving. Ik noemde al het verhaal van de beide koningen en iedere Harry Potterfan weet natuurlijk dat diens toverstaf is gemaakt van het hout van de hulst. Ook dacht men vroeger dat de hulst beschermde tegen boze geesten en was de plant gelinkt aan vruchtbaarheid. De stekelige bladeren en knalrode bessen (die aan de vrouwelijke plant groeien) werden gezien als een krachtig mannelijk symbool. Hulsttakken werden gebruikt om schoorstenen mee te vegen en ook werden hulsttakken tussen te drogen hammen gehangen. De scherpe blaadjes moesten de ratten en muizen bij de hammen weghouden. Hulst is ook de naamgever van diverse plaatsjes zoals de stad Hulst in Zeeuws-Vlaanderen en het dorpje Hulshorst aan de noordrand van de Veluwe.

Hulst en kerst

Veel oude gebruiken kregen later een christelijk tintje. Zo ook het gebruik van hulst. Christenen zagen in de stekelige bladeren een verwijzing naar de doornenkroon van Jezus en in de rode bessen een verwijzing naar zijn bloed.  Zo werd de hulst van een middel om bosgeesten te verjagen een belangrijk onderdeel van de kerstraditie.

Fijne dagen!
Martin

Blog van de stadsecoloog
Martin is stadsecoloog bij gemeente Den Haag. Via deze blog vertelt Martin maandelijks wat er speelt in de Haagse stadsnatuur. Ontdek de wondere wereld van het Haagse groen! Wil je meer blogs van Martin lezen? Kijk dan eens in onze rubriek Op pad met Martin