“Daar zie je ‘m goed”, wijst Caroline. Met snelle tred gaat ze ons voor in het Belvedèreduin en houdt halt bij een groepje grillige eiken. “Het lijken op zichzelf staande bomen. Maar dat zijn het niet, het is eenzelfde boom, een eikenstoof. Die is ontstaan omdat er steeds weer werd gekapt of omdat er zand over stoof.”
De eeuwenoude eikenstoven die het Scheveningse Bos rijk is zijn heel bijzonder; langs de Duinweg kun je een monumentale exemplaar vinden. De eikenstoven hebben de Tweede Wereldoorlog doorstaan, net als de honderdjarige Corsicaanse dennen die, scheef gegroeid door de wind, tegen de helling van het Belvedèreduin prijken. Het bos barst van de geschiedenis.
Terwijl de Scheveningse kant in de oorlog Sperrgebiet was en gespaard bleef, kapten de Duitsers aan de stadskant veel bomen voor de aanleg van een tankgracht en schootsveld van de Atlantikwall. Ook bewoners zelf konden het hout in de hongerwinter goed gebruiken. Dankzij de aanplant van bomen door onder andere Haagse schoolkinderen is het nu, 75 jaar later, weer een echt bos.
Caroline die aan de rand van het Belvedèreduin woont, is een wandelende encyclopedie die alles, ja echt zo’n beetje alles, weet van de Scheveningse Bosjes. Als secretaris van de Algemene Vereniging voor Natuurbescherming (AVN) van Den Haag is ze een kenner en liefhebber van het groen in onze stad. Op pad gaan met deze kwieke dame is dan ook een belevenis.
Bent u vaak in de stadsnatuur te vinden?
“Zoveel mogelijk! Ik ben van huis uit bioloog en hou van planten en dieren. Ik wandel vaak in de Scheveningse Bosjes of fiets door een van de andere fraaie groengebieden in en om Den Haag, zoals Meijendel, Westduinen, Clingendael, het Haagse Bos, Madestein, Ockenburgh en de Uithof. Als ik naar een afspraak ga, fiets ik er rechtstreeks naartoe en dwaal ik op de terugweg door de natuur. Je bent dan even weg uit de drukte van de stad. Ik geniet van de schoonheid van de bomen, kleurrijke bloemen, vogels, vlinders, reeën en vossen.”
U bent secretaris van de AVN. Voor mensen die de AVN niet kennen, wat doet de AVN?
"De AVN zet zich al 95 jaar in voor behoud van de natuur in Den Haag. De AVN begon met het succesvolle verzet tegen plannen in Wapendal, nu beschermd Natura-2000-gebied. Een recenter succes is de ondertunneling van de N14 onder het Hubertusduin en de streep door de komst van het Internationale Park in het Scheveningse Bos. Uiteraard werken we samen met anderen, een succes heeft vele vaders en moeders. We houden de gemeente scherp en zeggen: ‘Kijk bij nieuwe plannen wat er aan groen is en pas het in’.”
Is er veel groen behouden?
“De stad is enorm uitgebreid, waardoor veel groen verloren is gegaan. Maar toch hebben Den Haag en omgeving nog veel groen en natuur. Daar mogen we best wel trots op zijn. Dat moeten we koesteren. Met de jubileumtentoonstelling van de AVN afgelopen september en het boekje ‘Ode aan de natuur in Den Haag en omstreken’ vieren we wat er in de stad aan mooie natuur is.”
Staat u nog vaak op de barricades?
“Er is nu goed natuurbeleid, de duinen zijn beschermd als Natura-2000 gebieden, de stad heeft twee stadsecologen en men streeft naar natuurinclusief bouwen. Maar er wordt enorm veel gebouwd, en er komt nog veel meer bij. Hoewel de groengebieden en de ecologische verbindingszones door het gemeentebestuur in stand worden gehouden, moeten we daar nog wel eens voor strijden. De ene keer verlies je, de andere keer lukt het wel om plannen ten goede te keren.”
Waarom noemt u de Scheveningse Bosjes met het Belvedèreduin het mooiste groen?
“Ik ben er verliefd op geworden. Dankzij de kronkelpaden die in de oorlog intact bleven, lijkt het heel groot en kun je er verdwalen, maar in feite is het een postzegel. De Scheveningse Bosjes zijn na de Tweede Wereldoorlog in tweeën gespleten door de aanleg van de Teldersweg. Toch is het één bos met dartelende eekhoorns, zingende vogels en mauwende buizerds. Het zou goed zijn de twee helften beter te verbinden, voor mens en dier. Ik hou van de lichtval door de bomen, de kleuren van de bladeren en de vele schakeringen groen. Van de witte kerspruim in het voorjaar, de oranje eiken in het najaar en het donkergroen van de Corsicaanse dennen. Bijzonder is ook dat de Romeinen de grote wijngaardslak meebrachten. Wist je dat er bij de Scheveningseweg rond 200 na Christus een Romeins fort lag?”
Waarom moeten andere bewoners deze plek ook ontdekken?
“Het bos spreekt van oudsher al iedereen aan: van diplomaat tot visser. De verscheidenheid van het gebied is groot. Of je nu beneden langs de Waterpartij loopt en reigers in een boom ziet zitten, of het Belvedèreduin oversteekt, de natuur verrast keer op keer. Zoveel mogelijk mensen moeten hiervan kunnen genieten.”
Wist je dat…
- Het Belvedèreduin op Panorama Mesdag geschilderd staat?
- Het gebied tussen Scheveningen en Den Haag eeuwenlang ruig met woeste duinen was? Het werd ‘s-Graven Wildernisse genoemd.
- Constantijn Huygens met het idee kwam door de Wildernisse een straatweg aan te leggen, de Scheveningseweg met daarnaast bomenrijen en stuifdijken?
- Je tot eind 19de eeuw tol moest betalen om over de Scheveningseweg te rijden? Het tolhuisje staat er nog gedeeltelijk.
- In 1864 een paardentram in gebruik werd genomen langs de Scheveningseweg, de eerste van Nederland?
- Tussen 1866 en 1872 zijn op initiatief van toenmalig raadslid Ver Huell tienduizenden bomen geplant. De meeste waren eiken, maar ook essen, populieren, abelen en berken.
- Schrijver Louis Couperus ook graag in het bos wandelde?
- Het zand uit waterpartij in de Scheveningse Bosjes werd gebruikt om delen van Den Haag op te hogen?
- Veel Scheveningers verloofd zijn op de 72 trappetjes die er voor de oorlog waren?
- Er van die trappetjes nog 22 over zijn en je die achter Madurodam kunt vinden?
Wandeltip!
Tussen Scheveningen en Den Haag ligt een groot duin dat inmiddels doorkruist wordt door wegen, kanalen en trambanen. Maar het oorspronkelijke duinlandschap kunnen we nog steeds terugvinden. Vijf duintoppen vormen een halve cirkel met daartussenin een duinvlakte waar we nu het Westbroekpark vinden. Hier staat de volledige beschrijving van deze duinwandeling.
Meer weten over de AVN?
Den Haag heeft als enige grote stad in Nederland een eigen natuurbeschermingsorganisatie. De AVN werd in 1926 opgericht. Het toenmalige gemeentebestuur van Den Haag had plannen om het duinterrein van Wapendal om te vormen tot stadsplantsoen. Dat was reden voor enkele natuurliefhebbers om een verzoek in te dienen om het overgebleven binnenduintje te beschermen. Met tien euro per jaar steun je de AVN en ontvang je vier keer per jaar het blad Haagwinde, een heel toegankelijk blad over de natuur in de stad. De AVN heeft 4.000 leden. Meer info over de AVN is hier te vinden.
Wie is Caroline de Jong?
De geboren Haagse is secretaris van de AVN en portefeuillehouder van de AVN voor de Scheveningse Bosjes. Ze is geen onbekende voor de gemeenteraad want ze heeft daar vaak gesproken in het belang van natuurbehoud. Caroline heeft in de Denktank Scheveningse Bosjes gezeten en zet zich nog steeds heel actief in voor de Scheveningse Bosjes. De denktank kwam voort uit protesten van bewoners tegen de plannen voor het ‘Internationale Park’ in het Scheveningse Bos. Naar aanleiding van die protesten heeft de gemeente de plannen gecanceld en is de stad ingegaan om met bewoners te spreken. De visie van de denktank met vertegenwoordigers per stadsdeel (hier te lezen) zette de gemeente om naar een programma met projecten die nu worden voorbereid en/of in uitvoering zijn. De denktank is opgeheven met het opleveren van de visie maar de leden uit die groep zitten nu in een klankbordgroep waarmee de gemeente minimaal een keer per jaar om tafel gaat om de voortgang van project te bespreken. Caroline zit ook in de klankbordgroep.
Voor haar jarenlange vrijwilligerswerk bij uiteenlopende organisaties in binnen- en buitenland werd ze in 2017 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Zo is ze lid van de denktank Westbroekpark en Scheveningse Bosjes en was ze van 2009 tot 2015 gedurende zes jaar voorzitter van de Wijkvereniging Van Stolkpark. Ze woonde lange tijd in het buitenland, in 13 landen, maar is nu al weer 15 jaar terug.
Meer weten over de Scheveningse Bosjes? Kijk onder het kopje Scheveningse Bosjes op het Haagse Groen.
[Beeld: Jurriaan Brobbel | Tekst: Merijn van Grieken]
Lees ook:
Het Favoriete Groen van Anne-Marie Jung (verboden dijk in Clingendael)
Het Favoriete Groen van burgemeester Jan van Zanen (witte paardenkastanje Koekamp)
Het Favoriete Groen van Sjaak Bral (het Haagse Bos)
Het Favoriete Groen van Ben Lachhab (Landgoed Ockenburgh)
Nieuwsbrief
Niets meer missen van onze verhalen over het Haagse Groen en de stadsnatuur? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Aanmelden