Martin’s blog: De gifbeker van Socrates

30-05-2024 {0} reacties

In het voorjaar tooit menig berm zich in het fijne kant van het witte fluitenkruid. Een onschuldig plantje. Als kind maakte ik van de holle stengel een fluitje. De laatste jaren echter maakt een veel minder onschuldige, zelfs giftige dubbelganger zijn opmars: De gevlekte scheerling.

De gevlekte scheerling is een van de meest giftige planten die we kennen. De plant bevat verschillende giftige stoffen die uiteindelijk kunnen leiden tot verstikking door verlamming van de spieren. Bekend is het verhaal van de Griekse filosoof Socrates die om het leven gebracht door hem een extract van zaden van deze plant te laten drinken. Als natuurliefhebber heb je niets van deze plant te vrezen. In de natuur zijn veel giftige planten en paddenstoelen aanwezig. Zolang je ze niet plukt of eet is er niets aan de hand.

Van zeldzaam naar heel algemeen
Vroeger was de gevlekte scheerling in Nederland een vrij zeldzame plant die vooral voorkwam in het rivierengebied en in de kalkrijke duinen. De laatste jaren is plant bezig met een enorme opmars met name in de middenberm van snelwegen. Op diverse plekken in Nederland is de middenberm veranderd in een monotone soms wel ruim twee meter hoge haag van gevlekte scheerling. Dat de plant zich hier zo goed thuis voelt komt onder andere doordat ze goed bestand is tegen zware metalen zoals arsenicum, lood en cadmium. Deze vervulling wordt vaak in bermen aangetroffen.

Gevlekte Scheerling groeit volop in de berm (Foto: Reinder E. de Boer via Waarneming.nl)

Ook in Den Haag komt de plant steeds vaker voor. Bijvoorbeeld in de bermen langs de snelwegen A4, A12 en A13. Maar ook her en der in de stad kom de planten tegen. Zo vond ik ze vorig jaar langs de Binkhorstlaan en dit jaar nog in het mooie Westduinpark.

Hoe herken je ze?
De gevlekte scheerling is een wit bloeiende, schermbloemige plant die wel wat lijkt op fluitenkruid. Het grote verschil is dat de stengels van de gevlekte scheerling vol met rode vlekken zitten. Hier komt de naam dan ook vandaan. Daarnaast kan de plant erg groot worden. Planten van tweeëneenhalve meter hoog zijn geen uitzondering. Fluitenkruid wordt doorgaans maar een meter hoog.

De stengels van de gevlekte scheerling zitten vol met rode vlekken. (Foto: uitsnede van foto van Reinder E. de Boer via Waarneming.nl)

Een feest voor insecten!
Hoewel de planten voor mensen heel giftig zijn, hebben bloemzoekende insecten daar kennelijk geen last van. Talloze kleine vliegjes, kevers, bijen, hommels en zweefvliegen doen zich maar wat graag te goed aan het stuifmeel en nectar dat deze soort levert. Insecten zie van de bladeren snoepen zijn er maar weinig. Slechts een enkele rupsensoort kan met het gif in de bladeren omgaan. Mogelijk bevatten de bloemen geen of maar weinig gifstoffen. De plant is namelijk voor zijn bestuiving afhankelijk van deze bonte schare aan bloembezoekers. En zonder bestuiving geen zaden!

Martin is stadsecoloog van gemeente Den Haag. Voor het Haagse Groen neemt hij je elke maand mee op pad, de stadsnatuur in. Meer blogs lezen van Martin? Dat kan op de pagina Op pad met Martin

Foto: Merijn van Grieken

 


(Hoofdfoto gevlekte scheerling: Pieter Drenth via Waarneming.nl)

Lees ook: 
Aan de slag met natuurherstel duinen, het thuis van 6.800 soorten!
Martin's blog: Draakjes in de duinen

 

Nieuwsbrief

Niets meer missen van onze verhalen over het Haagse Groen en de stadsnatuur? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.

Aanmelden

 

 

 

Cookie-instellingen