100 jaar Zuiderpark: 10 leuke groene weetjes

20-02-2023

Een park vol verhalen. Ons eigen Zuiderpark bestaat 100 jaar! Het stadspark werd vanaf 1923 aangelegd als werklozenproject en in 1936 officieel geopend. Met 2,5 miljoen bezoekers per jaar weten we de groene longen van Den Haag massaal te vinden. Tien leuke groene weetjes over het Zuiderpark…

De Olifantenvijver
Dit verhaal geloof je niet! Wat heeft de vijver met een olifant te maken? In 1937 trad de 108-jarige olifant Jenny van circus Sarrasani op in Den Haag. Na afloop, bij het inladen op de trein op station Scheveningen, zakte Jenny in elkaar. Om op krachten te komen werd ze naar de Haagse dierentuin aan de Koningskade gebracht. Ze overleed diezelfde dag. Het Schoolmuseum aan de Hemsterhuisstraat wilde haar skelet wel hebben. Om het goed te kunnen preparen werd het enorme skelet in de vijver in het Zuiderpark gelegd. Later werd Jenny herbegraven achter het Schoolmuseum. Bij een poging in de jaren 80 om haar opnieuw op te graven werd geen skelet gevonden! Niemand leek te weten waar ze was gebleven. Uit een krantenberichtje uit 1947 blijkt dat botten van Jenny op de zolder van het museum lagen. De vijver is dankzij Jenny de olifantenvijver blijven heten.

Om op krachten te komen werd olifant Jenny naar de Haagse dierentuin gebracht. (Beeld: Haags Gemeentearchief)


Boksen op de boksboom
Sla met je vuist tegen een boom en je hand ligt open. Bij deze boom, gek genoeg, niet! Daarom wordt de 20 meter hoge mammoetboom ook wel de boksboom genoemd. De dikke zachte stam geeft mee als je erop slaat. Dat komt door de sponzige bast. Deze waterbuffer beschermt de wintergroene boom tegen bosbranden. Een superslimme overlevingsstrategie. De boom vind je op het terrein van het Groenbedrijf aan de Marie Heinenweg 2.

De boksboom: De dikke stam geeft mee als je erop slaat door de sponzige bast. (Foto: Rob Jansen)


Stokoude eendenkooi
Dit is het oudste stukje van het Zuiderpark. De eendenkooi is de oudste geregistreerde eendenkooi van Nederland en wel 473 jaar oud. Vogelwachter Ruud van der Waard houdt de eendenkooi al 21 jaar in de gaten. “Vroeger was het een plek waar op wilde eenden werd gejaagd. Het was toen een manier om geld te verdienen. Wilde eenden waren gratis en waren er in overvloed. De gelokte wilden eenden werden als voedsel verkocht”, vertelt hij.
Nu is het een vogelrustgebied waar vogels broeden. Tijdens zijn rondleidingen vertelt hij over de geschiedenis en de werking van de eendenkooi. Ook laat hij het rijke vogelleven zien met koolmezen, pimpelmezen, boomkruipers, boomklevers en nog veel meer vogels. Meer info over de rondleidingen staat hier.

De eendenkooi is 473 jaar oud en het oudste stuk van het Zuiderpark. (Beeld: Haags Gemeentearchief)


Unieke laan van moerascipressen
Nergens in Nederland, maar dus wel in ons eigen Zuiderpark, ligt een lange laan van tientallen volwassen moerascipressen. “Dat is uniek!”, zegt Rob Jansen, jarenlang groenbeheerder. Hij wordt ook wel mister Zuiderpark genoemd. De bomen uit Noord-Amerika hebben frisgroene naalden die in de herfst roodachtig worden en in de winter uitvallen. Wandel vanuit de Loevesteinlaan het park in en ga bij de driesprong naar rechts de ringweg op. Daar zie je deze bijzondere bomenlaan.

Deze lange laan van tientallen volwassen moerascipressen is uniek in Nederland. (Foto: Rob Jansen)


Bomentuin met 695 soorten
Als bomenliefhebber haal je je hart op in het arboretum. Een bijzondere verzameling van 695 verschillende soorten bomen, waarvan 41 zeer zeldzame bomen zoals de Japanse paardenkastanje, de Chinese linde en de godenpeer. De tuin wordt het Landengebied genoemd. Simon Doorenbos, directeur van de Haagse plantsoenendienst, plantte de struiken en planten per gebied: China, Japan, Himalaya, Azië, Noord-Europa, Zuid-Europa en Noord-Amerika.


Heuvels van oorlogspuin & huisvuil
Na de oorlog kreeg het park er aan de zuidzijde een heuvel bij. In de Doorenbosheuvel is oorlogspuin van de Tweede Wereldoorlog verwerkt. Ook ligt er aarde dat is uitgegraven uit de karper- en fonteinvijvers. De heuvel kun je vinden aan de kant van de Loevesteinlaan.

Aan de zijde van de Vreeswijkstraat nabij de Anna Polakweg ligt een uitzichtheuvel van 10 meter hoog: De Villierskopje, genoemd naar een Zuid-Afrikaanse gezant in Den Haag. Om tot deze hoogte te komen heeft de Gemeentelijke Reinigingsdienst in 1930 gratis huisvuil geleverd. Ook hier is de uitgegraven aarde van de vijvers verwerkt.

Doorenbosheuvel met uitzicht op de Loevesteinlaan rond 1951 (Beeld: Haags Gemeentearchief)


Reigerkolonie
Een grote reigerkolonie van tientallen reigers verblijft bij de eendenkooi, waar ze in alle stilte kunnen broeden. Nestelen doen reigers in kolonieverband. Al vroeg in het jaar beginnen ze met de bouw van hun nest in een boom. Reigers komen vaak elk jaar terug naar hun koloniebomen. De eendenkooi is favoriete spot, maar in Den Haag zijn nog meer kolonies. Vroeger tijdens strenge winters stonden de reigers in het Zuiderpark nog wel eens op het ijs bij een wak op een visje te wachten. Om ze de winter door te helpen, werden toen vanaf Scheveningen emmers visjes aangevoerd voor de reigers.    

Een grote reigerkolonie van tientallen reigers verblijft bij de eendenkooi waar ze in alle stilte kunnen broeden. (foto: Jurriaan Brobbel)


Zwanen & dieren
Het park is een vaste plek voor twee zwanenkoppels. Zij worden beschermd door vrijwilligers. Ze halen plastic, touwen, dobbers, blikjes en ander afval uit het water waar de zwanen verstrikt in kunnen raken. Ook brood dat mensen in het water gooien, halen ze eruit. Brood is niet alleen slecht voor dieren, het zakt naar de boden en dekt waterplanten af  met gevaar voor botulisme. Verder leven er in het park ijsvogels, aalscholvers, nijlganzen, grauwe - en Canadese ganzen, meerkoeten, waterhoentjes, wilde eenden en kleine zoogdieren zoals egels, mollen en muizen.

Het park is een vaste plek voor twee zwanenkoppels. (Foto: Merijn van Grieken)


De Heimanshof
Heempark De Heimanshof is een mooi stukje Haags groen in de stad. In de tuin
 staan verzamelingen van planten per familie en in de landschapstuin zijn 14 typische Nederlandse landschappen te zien, zoals een haagbeukenbos met een oude beekloop, een vochtig schraal hooiland en een heideveld. De tuin is in 1935 als een van de laatste onderdelen van het Zuiderpark aangelegd en is vernoemd naar veldbioloog Eli Heimans, oprichter van natuurorganisatie IVN. in De Heimanshof kun je mooi wandelen. Hier staan een paar wandelingen. 

Kruidentuin
Heb je kruiden nodig voor op de pizza of in een curry? Vlak naast de Heimanshof ligt de Kruidentuin van de gemeente waar je munt, peterselie, tijm, salie, mierikswortel, marjolein, oregano en nog veel meer andere kruiden kunt komen plukken.

Je kunt kruiden komen plukken in de kruidentuin (Foto: Merijn van Grieken)


Wist je dat…
We het Zuiderpark te danken hebben aan de bekende stedenbouwkundig architect Berlage?
Het gebouwd is op weilanden met boerderijen, veehouderij en een eendenkooi?
Het park 105 hectare groot is?

Het in 2011 de status van Rijksbeschermd stadsgezicht kreeg?
Het park ook een Openluchttheater Zuiderpark heeft dat in 1941 officieel werd geopend?

Je er kunt skaten op onder andere de miniramp en de quarterpipe? 
Je dieren kunt aaien op Stadsboerderij De Herweijerhoeve?
Je kunt zwemmen in Zwembad Zuiderpark? 

Tentoonstelling in het Atrium
In het Atrium van het Haagse stadhuis is vanaf 20 februari de tentoonstelling 100 jaar Zuiderpark te zien. Via verlichte panelen neemt het Haags Gemeentearchief je mee terug in de tijd. Naar onder meer 1923 toen het definitieve ontwerp van het park na wat kleine aanpassingen werd goedgekeurd door de Haagse gemeenteraad. De tentoonstelling is te zien tot 17 april.

 

Tekst en hoofdfoto: Merijn van Grieken 

 

Nieuwsbrief

Niets meer missen van onze verhalen over het Haagse Groen en de stadsnatuur? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.

Aanmelden

 

 
Cookie-instellingen