Diep verscholen onder een laag duinzand liggen de bunkers van het Westduinpark. Vaak alleen toegankelijk via een kleine ingang op maaiveldhoogte. Toch weten diverse vleermuissoorten deze ingang feilloos te vinden en brengen ze in de bunker veilig de winter door. In het Westduinpark overwinteren bijna 200 watervleermuizen. In de zomer leven de vrouwtjes in groepen van 20 tot 50 dieren in holle bomen waar ze hun jongen groot brengen. Half augustus, wanneer het kroost voldoende zelfstandig is, trekken ze richting de bunkers van het Westduinpark.
Wilde zwermfeesten
In de nacht fladderen de watervleermuizen rond de bunkers. Door dit fladderen - dat we zwermen noemen- leren de jonge vleermuizen dat hier een veilige overwinteringsplek is. De volwassenen ontmoeten elkaar tijdens deze wilde zwermfeesten en zorgen zo voor nieuw nageslacht.
Slapen, paren en...plassen
Wanneer het kouder wordt trekken de dieren daadwerkelijk de bunkers in. Vaak hangen ze op de kop aan het plafond of aan de muur. Ook kruipen ze diep weg in spleten. Dit is veiliger en vrouwtjes voorkomen hiermee dat ze in hun slaap ongewenste aandacht van mannetjes krijgen. Gedurende de winter zijn de dieren in winterslaap. Om de paar weken worden ze wakker waarbij ze zich verplaatsen en soms paren. Ook wordt dit wakker worden gebruikt voor een sanitaire stop. Om zichzelf een golden shower te besparen draaien ze zichzelf even om, om vervolgens hun blaas te legen. Gedurende de winter worden de pauzes tussen het wakker worden langer en kruipen de dieren verder weg, de spleten in. Aan het einde van de winter worden de dieren weer wakker en wordt er nogmaals gezwermd en gepaard.
Bedreigingen voor de Scene
Vleermuizen kunnen wel 20 tot 30 jaar oud worden en gebruiken vaste routes om langs te vliegen. In Den Haag hebben we voor veel boombewonende vleermuizen wel in kaart in welke bomen ze wonen en hoe ze naar hun jachtgebieden vliegen. Als Den Haag proberen we daarom op de bekende routes zoveel mogelijk rekening te houden met deze licht schuwe dieren. In onze lichtvisie hebben we daarom speciaal een richtlijn ten aan zien van natuur op genomen. We weten echter niet hoe en wanneer vleermuizen in het voor- en najaar van en naar de bunkers trekken. Vooral de toenemende vraag van sportveldverlichting is een lastige puzzel om mee om te gaan. Trekken ze vooral diep in de nacht als de verlichting uit staat, of lopen ze vroeg in de avond al tegen een muur van licht op. En wat voor effect gaat het hebben als we besluiten de wintertijd standaard in te voeren?
Getooid met hoofdlamp en zaklamp
Elk jaar in januari trekken de vrijwilligers van de Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland er op uit om de overwinterende vleermuizen in de Haagse bunkers te tellen. Getooid met hoofdlamp en zaklamp wurmen ze zich als slangenmensen door de smalle openingen van de bunkers. Alle aanwezige vleermuizen worden op naam gebracht en de aantallen worden genoteerd. Het op naam brengen is specialistisch werk. De verschillen tussen de soorten (grootte van de poten, dikte van de polsen, stand van de oren e.d) zijn niet altijd eenvoudig te zien en er is veel ervaring vereist. Door de onvermoeibare inzet van deze vrijwilligers weten we intussen veel van de Haagse Underground Scene van het Westduinpark en Clingendael. Verblijven in het Westduinpark voornamelijk watervleermuizen, in Clingendael & Oosterbeek vinden we naast watervleermuizen ook meervleermuizen, baardvleermuizen en gewone grootoorvleermuizen. Circa 150 in totaal. De Haagse Underground Scene van het Westduinpark, Clingendael & Oosterbeek bestaat uit een bont gezelschap van eigenzinnige types!
Blog van de stadsecoloog
Martin is stadsecoloog bij gemeente Den Haag. Via deze blog vertelt Martin maandelijks wat er speelt in de Haagse stadsnatuur. Ontdek de wondere wereld van het Haagse groen! Wil je meer blogs van Martin lezen? Kijk dan eens in onze rubriek Op pad met Martin
Lees ook:
Groen licht voor de Haagse vleermuizen
Nieuwe Haagse vliegroute voor de watervleermuizen uit Rijswijk
Sex and the City