Zeemeeuwen?
Een zeemeeuw bestaat niet. Dat is net zo iets als een drèfsès. Een algemene benaming voor meerdere soorten. Als we het over de Haagse zeemeeuwen hebben, dan bedoelen we de zilvermeeuw en de kleine mantelmeeuw. Deze twee soorten zijn eenvoudig uit elkaar te houden. De zilvermeeuw heeft licht grijze vleugels en roze poten. De kleine mantelmeeuw heeft donkergrijze vleugels en gele poten. Omdat in Den Haag van de kleine mantelmeeuw twee ondersoorten voorkomen, vind je dieren met wat lichtere en wat meer donkere vleugels. Het maakt de vogels onderling weinig uit. Mogelijk heeft de ene meeuw wat meer voorkeur voor brunettes en de ander wat meer voor blondines, maar dat verschijnsel kennen wij mensen ook al heel lang. De jongen van beide soorten zien er heel anders uit. Ze zijn de eerste jaren bruin gevlekt, maar gaan elk jaar meer op de volwassen vogels lijken.
Ook meeuwen moeten eten
Meeuwen eten van alles en kunnen in de natuur prima hun kostje opscharrelen. Maar omdat er in de natuur steeds minder plekken zijn om voedsel te zoeken hebben ze geleerd dat het veel eenvoudiger is om dat te doen waar mensen zijn. Van oudsher waren meeuwen waren altijd te vinden op vuilnisbelten en in de buurt van vissersboten die hun bijvangst overboord gooiden. Omdat vuilnisbelten tegenwoordig zijn afgedekt en de bijvangst aan wal wordt gebracht, zijn meeuwen op zoek gegaan naar alternatieve voedselbronnen. En die vonden ze in de stad. In de stad is overal eten te vinden. Bij vuilnisbakken, vuilniszakken, bij viskramen en friettenten en natuurlijk bij de mensen.
Rotterdamse voedselforenzen
Den Haag is een favoriet voedselgebied voor meeuwen uit de grote meeuwenkolonies van Rotterdam. In de zomer trekken duizenden meeuwen dagelijks tussen Rotterdam en Den Haag op en neer. Deze voedselforenzen weten precies wanneer en hoe laat in welke wijk het vuilnis wordt buitengezet of opgehaald, waar de favoriete eendenvoer- en barbecue plekken zijn en welke vis- en frietkramen de meest argeloze bezoekers hebben. Het argeloos strooien van een paar boterhammen bij eendjes in de Koekamp verandert binnen 5 seconden in een schrans- en knokpartij waarbij menige menselijke matpartij verbleekt.
Fijnproevers en Bonnie en Clyde
Sommige meeuwen specialiseren zich in het afpikken van voedsel van mensen. Bij de HEMA in het centrum is een paartje zilvermeeuwen die zich hebben gespecialiseerd in HEMA-worst. Zodra een argeloze bezoeker met de lekkernij naar buiten komt, leidt Bonnie hem af, waarna Clyde er met de worst vandoor gaat. Ook ontwikkelen sommige dieren een sterke voorkeur. De meeuw bij de viskraam in Kijkduin taalt niet naar brood, maar is verzot op kibbeling.
Overlast
De grootse overlast door voedselzoekende meeuwen ervaren mensen meestal in de periode juni – augustus. Dan moeten de magen van de hongerige jongen worden gevoerd. Niet elk jaar is de overlast even groot. In 2017 was er door de regenval meer voedsel in de omringende weilanden te vinden en ook op zee bleek veel te halen, waardoor relatief weinig meeuwen de stad bezochten.
Gebouwen als rotspartijen en de schuld van de vos
Meeuwen broeden vaak in kolonies in vlakke gebieden nabij de kust. Zo broeden er in het Rotterdamse Haven gebied enkele tienduizenden. Vroeger broedden ze ook in de duinen van Zuid-Holland. Door het toenemende aantal vossen was dat niet meer veilig. Hun natuurlijke reactie is om het dan hoger op te zoeken. Zo hebben de meeuwen in Noord-Frankrijk hun heil gezocht op steile rotskliffen vanwege de aanwezigheid van kleine roofdieren. In Nederland doen ze hetzelfde, maar dan anders. Onze gebouwen zijn in meeuwenogen namelijk grote rotspartijen met talloze broedmogelijkheden. De keuze voor de stad is niet alleen de schuld van de vos. Ook de uitbreiding van de Rotterdamse Haven zorgt er voor dat deze daklozen elders hun heil gaan zoeken.
ZY-8Z, ZY-H6 & Z- M+; reislustige types
Wie zijn deze mysterieuze ZY-8Z, ZYH6 en Z- M+ dan? Dit zijn geringde meeuwen die in Den Haag op daken broeden. Aan de hand van hun ringen (met de codes ZY-8Z, ZYH6 en Z- M) weten we waar ze zijn geboren en waar ze zich de afgelopen jaren hebben opgehouden. En het blijken behoorlijk reislustige types te zijn, die Haagse meeuwen.
ZY-8Z: Internationale Rotterdamse dame
Zo is ZY-8Z een kleine mantelmeeuwdame die in mei/juni 2013 op de Maasvlakte het levenslicht zag. In september 2013 is ze gespot in het Zuiderpark in Den Haag. De herfst van 2013 bracht ze door op een vuilstort in Madrid, waarna ze de zomer van 2014 in Tilburg en Oss doorbracht. In december 2014 is ze in de haven van Málaga gespot. In de zomer van 2015 was ze te vinden in België en Engeland en in de herfst trok ze weer naar Málaga. Vanaf april 2016 heeft ze blijkbaar haar plekkie gevonden en is ze alleen nog maar in Den Haag aangetroffen. Dit jaar vonden we haar broedend op een dak in Scheveningen.
ZY-H6: Van de Botlek naar Spanje en Escamp
Net als ZY-8Z is ook ZY-H6 in mei/juni 2013 uit het ei gekropen in Rotterdam, maar dan in de Botlek. Vanaf oktober 2013 tot december 2014 is de vogel alleen in Spanje geweest en dan met name in Màlaga. In 2015 is hij of zij alleen gespot in Tilburg. Dit jaar troffen we de vogel broedend aan op een dak in Escamp.
Z- M+: oudere heer zonder geboorteplek
Z- M+ is een al wat oudere mantelmeeuw heer die in november 2004 is geringd in Spanje. Het was een jong dier maar het is onduidelijk waar die geboren is. Pas in 2011 is hij voor het eerst weer waargenomen en wel in de Europoort. De jaren daarna is hij waargenomen op diverse vuilstorten in Spanje, op het strand in Frankrijk en op diverse plekken in Zuid-Holland. Z- M+ is een dier waarvan duidelijk is dat hij door menselijk toedoen naar Den Haag is gevlucht. In 2011 en 2013 broedde hij in de Europoort. Vanwege de mogelijke bouw van een tankterminal zijn de dieren verjaagd en is hij in 2014 gaan broeden op een andere locatie in Rotterdam. Hier is hij ook vertrokken en nu broedt hij (mogelijk al meerdere jaren) veilig op een dak in Leidschenveen.
Van Rotterdam naar Den Haag
De Rotterdamse meeuwen hebben een sterke relatie met Den Haag. Duizenden meeuwen pendelen in de zomer dagelijks tussen Rotterdam en Den Haag om daar voedsel te zoeken. Overlast van deze dieren kan alleen binnen de perken worden gehouden door consequent er voor te zorgen dat de dieren geen voedsel kunnen vinden. Dus niet voeren, vuilnis aanbieden in meeuwbestendige zakken, containers helemaal afsluiten en na het barbecueën alles goed opruimen.
Haagse dakbroeders
Van enkele in Rotterdam geboren of daar vroeger broedende dieren is duidelijk dat ze in Den Haag een veilige broedplek hebben gevonden. Wat we echter niet weten is hoe de in Den Haag broedende meeuwen zich gedragen. Foerageren zij ook in de stad en zorgen ze daar voor overlast of valt dat mee? Daarom hebben we in mei 2018 een groot aantal volwassen dakbroedende meeuwen geringd en gaan we ook een groot aantal jongen ringen. Hiermee hopen we meer te weten te komen over het gebruik door de stad van onze dakbroeders en over het lot van de jongen. Worden dat ook dakbroeders of gaan die fijn ergens in de haven van Rotterdam zitten?
Alleen met voldoende inzicht in de omvang van en de dynamiek binnen de meeuwenpopulatie kunnen we handvatten zoeken om de overlast binnen de perken te houden.
Blog van de stadsecoloog
Martin is stadsecoloog bij gemeente Den Haag. Via deze blog vertelt Martin maandelijks wat er speelt in de Haagse stadsnatuur. Ontdek de wondere wereld van het Haagse groen!
Wil je meer blogs van Martin lezen? Kijk dan eens in onze rubriek Op pad met Martin