Den Haag staat er vol mee: prachtige oude paardenkastanjebomen langs mooie, lange lanen en pleinen zoals Plein 1813, de Prinsesse- en Koninginnegracht, bij het Paleis Noordeinde, de Pletterijkade en op vele andere plekken. De mooiste staat volgens burgemeester Jan van Zanen op de Koekamp. Paardenkastanjes horen bij onze stad.

Paniek
Twintig jaar geleden zijn de zorgen groot als de kastanjebloedingsziekte landelijk in rap tempo om zich heen slaat. In 2002 wordt de ziekte voor het eerst in Noord- en Zuid-Holland en Friesland gesignaleerd, in 2004 woedt het door het hele land. In Den Haag worden 65 procent van de paardenkastanjes in de stad door de kastanjebloedingsziekte aangetast.

De kastanjebloedingsziekte wordt veroorzaakt door een bacterie. “De verspreiding ging zo snel dat er wel wat paniek uitbrak. Ook ik voelde die toen”, blikt Leendert terug. Over de kastanjes van de Korte Vijverberg maakt zelfs de toenmalige Koningin Beatrix zich zorgen. Lange tijd wordt er geen genezing gevonden. “Het is ongelooflijk mooi dat er nu, in 2023 een oplossing is en dat er gelukkig wel een toekomst is voor deze beeldbepalende stadsboom."

Duurzame oplossing
In 2018 vragen de gemeente en het OOGST Fonds aan Wageningen Universiteit & Research (WUR) om onderzoek te doen naar oplossingen voor deze ziekte. Het project ‘Toekomst voor de paardenkastanje’ is geboren. “Al snel werd duidelijk dat de enige duurzame oplossing bestaat uit het vinden van niet, of op zijn minst, minder gevoelige kastanjes. Dat is nu gelukt!”, zeggen onderzoekers Jelle Hiemstra en Marcel Wenneker van WUR.

Zij struinen jarenlang het land af op zoek naar de ‘superkastanje’ die zich staande houdt tegen de ziekte. Uit diverse steden verzamelen zij stekjes van verschillende kastanjesoorten om te vergelijken welke soort het sterkste is. Ook in Den Haag vinden ze een aantal veelbelovende kandidaten.

Zoeken naar meest sterke soort
Met een speciaal ontwikkelde methode screenen zij een grote en diverse collectie kastanjes op gevoeligheid voor de bacterie. Op het testveld van WUR staat een verzameling van ruim 800 jonge kastanjebomen van verschillende soorten. Die bomen hebben zij geïnjecteerd met de ziekmakende bacterie. Na drie en zes maanden volgt een check welke bomen ziek worden en welke niet. “Er bleken grote verschillen tussen kastanjes onderling. Een aantal minder bekende soorten heeft duidelijk minder last van de bacterie”, aldus WUR.

Op deze manier heeft WUR de meest sterke kastanjesoort gevonden die minder last had in de test. Waarom het zogenaamde ‘immuunsysteem’ van deze bomen beter werkt, is (nog) niet duidelijk. Goed nieuws is dat zestig van die duidelijk minder gevoelige kastanjebomen naar de Stadskwekerij in Den Haag zijn gekomen. Als de bomen over vier jaar groot genoeg zijn, kunnen ze in de stad worden geplant.  

Resistente moederbomen
Den Haag heeft nu, twintig jaar na de ontstane paniek, sterkere kastanjebomen in huis. Voordeel is dat de Stadskwekerij nieuwe stekken kan nemen van deze sterke moederbomen.  “De kastanje heeft toekomst!”, zegt Leendert.

WUR presenteerde de baanbrekende resultaten tijdens het symposium ‘Toekomst voor de stadsboom’ op 6 juli in het Nutshuis in Den Haag. Het project ‘Toekomst voor de paardenkastanje’ biedt mogelijkheden voor het ontwikkelen van oplossingen voor bijvoorbeeld het vinden van klimaatbestendige bomen.

Meer over het onderzoek is hier te vinden.

Tekst: Merijn van Grieken/Het Haagse Groen
Hoofdfoto: Op de stadskwekerij staan nu dankzij onderzoek supersterke kastanjebomen. Over vier jaar zijn ze groot genoeg om in de stad geplant te worden (Foto: Marco van Tol)