De eikenprocessierups (Thaumethopea processionea) is de rups van een nachtvlinder. Deze harige rups komt sinds de jaren ’90 in Nederland voor. Inmiddels heeft iedereen weleens verhalen over de brandhaartjes gehoord, of deze zelfs al gevoeld. Ook in onze regio zijn inmiddels eiken met waarschuwingstape afgeplakt, waarop staat te lezen: ‘Pas op! Eikenprocessierups!’

's Nachts in processie

De eikenprocessierups profiteert van veranderingen in het klimaat. Zachte winters en droge hete zomers, zoals vorig jaar, stimuleren de groei van populaties. In de maanden mei, juni en juli zijn op veel eiken in vrijwel heel Nederland behaarde rupsen te vinden.

De rupsen gaan ‘s nachts groepsgewijs - in processie - op zoek naar voedsel (eikenbladeren); vandaar de naam eikenprocessierups. Na contact met de microscopisch kleine, pijlvormige brandharen van deze rups kunnen klachten ontstaan zoals jeuk, huiduitslag, irritatie aan de ogen of aan de luchtwegen.

Natuurlijke helpers

In Den Haag hebben wij gelukkig weinig lange eikenlanen- of monoculturen. Onze eiken staan meestal in het bos, of (bos-)plantsoen, samen met andere boomsoorten. Om de populatie van eikenprocessierups zo laag mogelijk te houden is de gemeente op zoek gegaan naar natuurlijke helpers.

Hoewel mensen veel last hebben van de rupsen en hun haartjes, zijn de rupsen voor veel vogels een geliefde snack! Vooral koolmezen en pimpelmezen, maar ook boomlopers en boomkruipers eten de rupsen graag, en voeren er ook hun jongen mee!

De gemeente is daarom begonnen met een pilotproject met deze gevleugelde helpers. In de plantsoenen rondom de speelweiden in het Zuiderpark staan redelijk veel eiken. Gezien veel zonaanbidders en gezinnen hier willen genieten van de zomer is de eikenprocessierups bijzonder onwelkom. Een goede plek voor de pilot dus!

Om het voor de vogels zo aantrekkelijk mogelijk te maken is gezorgd voor moderne huisvesting. In december 2020 heeft de gemeente samen met de Haagse Vogelbescherming (HVB) 40 door de HVB gemaakte nestkasten op- en rondom de eiken opgehangen. De potentiële bewoners zijn best kieskeurig op hun huisvesting.

Een koolmees wil graag een ander maat opening dan een pimpelmees. De boomlopers- en kruipers willen de opening graag direct naast de stam zodat zij er makkelijk in kunnen huppelen. Ook werken de vogels niet voor spek en bonen mee - ofwel enkel eikenprocessierupsen. Voor een gebalanceerde voeding hebben zij verschillende rupsen en insecten nodig.

Gazon wordt een kruidenweiland

Daarom heeft de gemeente een plan gemaakt om de biodiversiteit te verhogen door de omgeving van de speelweiden ecologisch waardevol in te richten. Een deel van de randen van het gazon wordt omgevormd tot kruidenweiland. In het najaar van 2020 zijn hier kruidenmengsels gezaaid. In de loop der tijd zal hier een diverse vegetatie ontstaan die veel insecten lokt.

Ook zijn twee plantsoentjes waarin eiken staan omgevormd tot echte bosplantsoenen. Hiervoor zijn afgelopen winter extra struiken en bomen geplant. Zo krijgen de toekomstige bestrijders van de eikenprocessierups behalve huisvesting op maat ook nog eens en all-you-can-eat-buffet erbij! Geen wonder dat de eerste bewoners al hun intocht hebben genomen.

De gemeente gaat samen met de Haagse Vogelbescherming gedurende het jaar monitoren hoe het met de gevleugelde helpers gaat en welke ontwikkelingen er bij de populatie van eikenprocessierups zijn. De groenbeheerder gaat voor de bosplantsoenen en kruidenstroken zorgen. Van een gezond ecosysteem profiteert uiteindelijk iedereen!

Tekst en beeld: Martina van der Vegt

Lees ook: 
Eikenprocessierups kruipt weer uit z’n eitje
Meer rust voor vogels? Zo doen we dat!